Vizuelnim pregledom paradajza u plasteniku, sorte Fudži, na teritoriji RC Pančevo, lokacija Crepaja, registrovano je uvenuće biljaka u fazi od oko 50 dana vegetacije i formiranja cveta (Slika 1). Čupanjem biljaka uočena je redukcija korena i prisustvo mesnatih guka (Slika 2). Laboratorijskim pregledom korena, disekcijom su izdvojene ženke Meloidogyne, sferičnog oblika sa izraženim glaveno-vratnim delom (Slika 3). Na osnovu morfološke analize mikroskopskog preparata perinealnog polja ženke, odnosno nabora kutikule oko vulve, anusa i repa, identifikovana je vrsta Meloidogyne incognita. Oblik perinealnog polja je ovalno-izdužen sa visokim dorzalnim lukom. Kutikularne šare variraju, u dorzalnom luku gusto poređane dok su lateralne linije slabo izražene (Slika 4). Južna korenova nematoda je vrsta sa najvećim rasprostranjenjem iz roda Meloidogyne, najčešće prisutna u južnim i toplijim krajevima. Kao izrazito termofilna vrsta, izdvaja se se kao jedna od najštetnijih vrsta nematoda u plastenicima i staklenicima, posebno na biljakama paradajza i krastavca. Napada preko 700 biljnih vrsta. U Srbiji je konstatovana na stakleničkim kulturama, a na otvorenom polju na duvanu, paradajzu, paprici, suncokretu i tokom 2015. na krompiru u okviru sprovođenja Programa mera zaštite zdravlja bilja, na lokalitetu Bački Vinogradi.
Preporučene mere suzbijanja
- plodored, dublja obrada zemljišta, đubrenje, navodnjavanje
- higijenske mere u vidu održavanja zemljišta i objekata. Čupanje i uništavanje obolelih biljaka, posebno korenovog sistema, suzbijanje korova. Osetljive vrste ne gajiti na istom mestu najmanje 3 godine.
- zasušivanje i hlađenje zemljišta malč folijama
- izbor sertiifikovanog zdravog rasada
- izbor supstrata sa garancijom da nisu prisutne nematode
- izbor podloge za kalemljenje sorata paradajza otpornih na nematode
- izbor otpornih sorata paradajza (na deklaraciji obeleženo slovom N)
- ranija sadnja (na temperaturi od 13 0C sporije razviće nematoda)
- hemijske mere u vegetaciji-jedini registrovani nematocid, sistemik Vydate 10 L (Oxamyl). Primena pomoću sistema za navodnjavanje preko Venturijave cevi (koristi se i za tripse, lisne vaši i belu leptirastu vaš). Doza 10-15 l/ha, razmak između tretiranja 2-3 nedelje, najviše 80l/ha po usevu godišnje
- dezinfekcija zemljišta fumigantom Basamid granulatom (Dazomet) 40 dana pred sadnju biljaka uz obaveznu proveru fitotoksičnosti
Slika 1. Biljka paradajza zaražena Meloidogyne incognita iz plastenika (Crepaja, jul 2016)
Slika 2. Mesnate guke na korenu paradajza izazvane prisustvom M. incognita (Crepaja, jul 2016)
Slika 3. Izdvojene ženke Meloidogyne incognita iz korena paradajza (Crepaja, jul 2016)
Slika 4. Oblik perinealnog polja ženke M. incognita izdvojene iz korena paradajza
Tekst priredila: dr Jasmina Bačić